ASPERGER SİNDROMU NƏDİR?

ASPERGER SİNDROMU NƏDİR?

Hans Aspergerin adını daşıyan autizm spektri pozğunluğunun bir variantı olan Asperger sindromu sosiallaşmaq və effektiv ünsiyyət qurma qabiliyyətini məhdudlaşdıran inkişaf pozğunluğudur. Bu sindromlu insanlar dar maraqlara, sərt rutinlərə və tez-tez təkrarlanan davranışlara malikdirlər.

2013-cü ildən əvvəl tək başına bir xəstəlik olduğu düşünülürdüsə, 2013-cü ildən sonra autizm spektri pozğunluqlarının yüksək funksiyalı alt kateqoriyasına daxil edilməyə başladı. Asperger sindromunun simptomları digər autizm spektri pozğunluqlarına nisbətən daha az müşahidə edilə bilər. Bu səbəbdən ona yüksək funksionallıq deyilir. İlk dəfə pediatr Hans Asperger tərəfindən təsvir edildiyi üçün xəstəlik onun adını daşıyır. ASPERGER SİNDROMUNUN ƏLAMƏTLƏRİ HANSIDIR?

Asperger sindromlu uşaqlarda ilk olaraq iki əlamət diqqət çəkir. Bu xüsusiyyətlərdən birincisi digər uşaqlar kimi ağıllı olsalar da, sosial bacarıqlarda çətinlik çəkirlər; İkincisi, bir mövzuya həddindən artıq maraq göstərmələri və ya eyni davranışı dəfələrlə təkrarlamağa meylli olmalarıdır. Bu iki xüsusiyyət Asperger sindromunun müəyyən edilməsi üçün vacibdir. Asperger sindromu erkən yaşlarda başlayır. Uşağın inkişafı ilə bəzi simptomlar daha aydın olur.

Asperger sindromunda görülən simptomlar aşağıdakılardır:

Göz təması qura bilməmək

Sosial münasibətlərdə bacarıqsızlıq (özünü düzgün aparmamaq, nitqə lazımi reaksiya verməmək və s.)

Üz ifadələri, bədən dili kimi sosial mesajları anlaya bilməmək (qaşlarını çatmış, qollarını çarpaz bir insanın əsəbi olduğunun fərqinə varmamaq kimi)

Qeyri-adi nitq nümunələrindən istifadə etmək və normal nitq üçün vacib olan istehza, yumor və sarkazm və ya jestləri və sosial işarələri başa düşməkdə çətinlik çəkmək

Daha az təsir göstərmək (məsələn, xoşbəxt və ya xoş olanda daha az gülümsəmək, nitqdə vurğu və intonasiyalar düz və mexaniki ola bilər, emosiya yoxdur)

Daha çox tək vaxt keçirmək istəyi

Tək bir mövzuya həddindən artıq və sıx maraq (Asperger sindromlu, avtomobillərə maraq göstərən, avtomobillər haqqında hər cür məlumatı mənimsəyən uşaq kimi...)

Maraqlanan mövzuya dönə-dönə,

Eyni hərəkətləri təkrar-təkrar etmək

Dəyişikliyə uyğunlaşmaqda çətinlik (səhər yeməyində həmişə eyni yeməyi istəmək, həmişə eyni paltarı geyinmək istəmək kimi)

Xəstəliyin sonrakı illərində narahatlıq pozğunluqları və əhval pozğunluqları simptomlara əlavə edilə bilər.

Uşaqlarında bu əlamətlərə bənzər dəyişikliklər olduğunu düşünən valideynlər müvafiq mütəxəssis həkimə müraciət etmək üçün gecikməməlidirlər.

Asperger sindromu neçə yaşda görünür?

Asperger sindromunun ilk əlamətləri 4-11 yaşları arasında başlayır və diaqnoz bu yaşda qoyulur. Oğlanlarda qızlara nisbətən daha çox rast gəlinən Asperger sindromunun qəti müalicəsi yoxdur.

ASPERGER SİNDROMUNUN RİSK FATORLARI HANSIDIR?

Bir çox tədqiqat müəyyən genlərin autizm spektri pozğunluğu üçün risk faktorları olduğunu göstərdi. Bu araşdırmalara görə risk faktorları aşağıdakılardır;

Əgər ailədə hər hansı autizm spektri pozğunluğu varsa, digər insanlarda da autizm spektrinin pozulma ehtimalı normal əhali ilə müqayisədə artır.

Müəyyən genetik və xromosom xəstəlikləri (kövrək X sindromu, vərəmli sikloroz) olan insanlarda autizm spektrinin pozulması ehtimalı daha yüksəkdir.

Hamiləlik dövründə yaşanan problemlər autizm spektri pozğunluqlarının inkişafına səbəb ola və ya asanlaşdıra bilər.